Fidye zararlıları, son yıllarda siber güvenlik dünyasında en çok dikkat çeken tehditlerden biri haline gelmiştir. Özellikle kuruluşlar ve bireyler üzerinde ciddi finansal ve operasyonel zararlara yol açan bu zararlılar, saldırganların sistemlere erişim sağlayarak dosyaları şifrelemesi ve fidye talep etmesi şeklinde çalışır. Bu zararlı yazılımların detaylarına girmeden önce genel bir tanım yapmak ve nasıl işlediğini anlamak önemlidir.

Fidye Zararlıları Nedir?

Fidye zararlıları (ransomware), kötü niyetli kişilerin veya grupların, bilgisayarlara, ağlara veya verilere yetkisiz erişim sağlayarak dosyaları şifrelediği, ardından şifreyi çözmek için fidye talep ettiği bir tür zararlı yazılım sınıfıdır. Genellikle dosyalar, kullanıcı veya sistem yöneticisinin erişemeyeceği şekilde şifrelenir ve saldırganlar, dosyaların eski haline getirilmesi için belirli bir miktar fidye ödenmesini ister. Ödeme genellikle kripto para birimleri aracılığıyla yapılır, böylece izlenmesi zor hale gelir.

Fidye Zararlılarının Tarihçesi

Fidye zararlılarının ilk ortaya çıkışı 1989 yılında, Joseph Popp adlı bir biyolog tarafından yaratılan AIDS Trojan (PC Cyborg) ile oldu. Bu saldırı, kullanıcının sabit diskindeki dosyaları şifrelemese de erişimi kısıtlayarak fidye talep eden ilk zararlı yazılım olarak tarihe geçti. Ancak fidye zararlılarının asıl popülaritesi, 2000’li yılların başından itibaren artmaya başladı. Özellikle 2013 yılında ortaya çıkan CryptoLocker fidye yazılımı, modern ransomware dalgasının başlangıcı olarak kabul edilir. Bu zararlı yazılım, RSA ve AES şifreleme yöntemlerini kullanarak dosyaları şifreliyor ve Bitcoin ile fidye talep ediyordu.

Çalışma Prensibi

Fidye zararlıları genellikle birkaç adımdan oluşan bir süreçle çalışır:

1. Sistemlere Bulaşma: Fidye zararlıları, çeşitli saldırı vektörlerini kullanarak sisteme sızar. En yaygın yollar arasında phishing e-postaları, güvenlik açıkları, kötü amaçlı yazılımlar içeren reklamlar (malvertising) ve güvenlik zafiyetleri olan RDP (Uzak Masaüstü Protokolü) bağlantıları bulunmaktadır.
2. Dosyaları Şifreleme: Zararlı yazılım sisteme sızdıktan sonra, genellikle tüm dosyaları veya kritik dosyaları hızlı bir şekilde şifreler. Modern fidye yazılımları güçlü şifreleme algoritmaları (genellikle AES-256 ve RSA-2048 gibi) kullanır, bu da dosyaların çözümlenmesini imkansız hale getirir.
3. Fidye Talebi: Dosyalar şifrelendikten sonra, saldırganlar kurbana şifre çözme anahtarını sağlamak için fidye talep ederler. Bu fidye genellikle Bitcoin gibi izlenemeyen kripto paralar üzerinden istenir ve belirli bir süre içerisinde ödenmezse, anahtarın yok edileceği ve dosyaların kalıcı olarak kaybolacağı tehdidi yapılır.
4. Ödeme ve Şifre Çözme: Kurban fidyeyi ödediğinde, saldırganlar genellikle şifre çözme anahtarını sağlarlar. Ancak, fidye ödense bile saldırganların anahtarı vermemesi veya sistemi tekrar hedef alması gibi riskler vardır.

Fidye Zararlılarının Türleri

Fidye zararlıları birçok farklı türde bulunur, ancak en yaygın olanları şunlardır:

• Crypto Ransomware: Bu fidye zararlısı türü, kurbanın dosyalarını şifreler ve erişimi imkansız hale getirir. Şifrelenmiş dosyaları geri almak için fidye ödenmesi gerekir.
• Locker Ransomware: Crypto fidye zararlılarından farklı olarak, bu tür sistemin tamamını kilitler ve kullanıcının bilgisayarı veya cihazı kullanmasını engeller. Ancak dosyalar şifrelenmez, yalnızca cihaz kilitlenir.
• Scareware: Bu tür fidye zararlısı, kullanıcının sisteminde sorun olduğunu veya yasa dışı faaliyetlerde bulunduğunu iddia eden sahte uyarılar gösterir. Kullanıcıdan bu “sorunları” düzeltmek için ödeme yapması istenir, ancak aslında sistemde gerçek bir şifreleme veya kilitleme olmaz.
• Doxware (Leakware): Saldırganlar, yalnızca dosyaları şifrelemekle kalmayıp, aynı zamanda bu dosyaların halka açılacağı veya internette sızdırılacağı tehdidinde bulunurlar. Bu tür saldırılarda genellikle hassas verilerin (şirket sırları, kişisel bilgiler) ele geçirilmesi amaçlanır.

Yayılma Yolları

Fidye zararlıları, birçok farklı yolla sisteme bulaşabilir:

1. Phishing E-postaları: Sahte e-postalar, kötü amaçlı ekler veya bağlantılar içerebilir. Kullanıcı bu ekleri açtığında veya bağlantıya tıkladığında zararlı yazılım cihazına indirilir ve çalıştırılır.
2. Güvenlik Açıkları: Bilgisayar yazılımlarındaki güvenlik açıkları, fidye zararlılarının sistemlere girmesi için kullanılabilir. Bu açıklar, saldırganlar tarafından tarayıcı eklentileri veya güvenlik zafiyeti bulunan yazılımlar üzerinden istismar edilir.
3. RDP (Uzak Masaüstü Protokolü): Özellikle kurumsal ağlarda yaygın olan bu yöntem, zayıf şifreler ve kötü yapılandırılmış RDP bağlantıları yoluyla saldırganların sistemlere sızmasını sağlar.
4. Sosyal Mühendislik: Kullanıcıları yanıltarak zararlı yazılımları çalıştırmalarını sağlamak için sosyal mühendislik yöntemleri kullanılır. Örneğin, sahte bir yazılım güncellemesi veya güvenlik uyarısı gösterilebilir.

Fidye Zararlılarının Etkileri

Fidye zararlılarının etkileri genellikle şu şekildedir:

• Finansal Kayıplar: Fidye ödenmesi durumunda doğrudan maddi kayıplar yaşanır. Ayrıca fidye ödenmese bile, sistemlerin ve dosyaların kurtarılması için yapılacak çalışmalar ciddi maliyetlere yol açabilir.
• Operasyonel Kayıplar: Özellikle kritik sistemlerin hedef alındığı durumlarda, şirketler operasyonlarını durdurmak zorunda kalabilir. Bu, üretim kesintileri, hizmet durmaları gibi büyük operasyonel kayıplara yol açar.
• Veri Kaybı: Şifrelenmiş dosyaların yedekleri yoksa, dosyaların geri döndürülememesi gibi durumlar yaşanabilir. Ayrıca doxware saldırılarında hassas verilerin sızdırılması, şirketlerin itibarı için ciddi riskler oluşturur.

Savunma ve Korunma Yöntemleri

Fidye zararlılarından korunmak ve bu tür saldırılara karşı hazırlıklı olmak, etkili bir siber güvenlik stratejisinin temel unsurlarından biridir. İşte fidye zararlılarından korunmak için alınabilecek önlemler:

1. Yedekleme (Backup): Tüm kritik dosyaların düzenli olarak yedeklenmesi, fidye zararlılarının etkilerini en aza indirir. Yedeklemeler, fidye ödemenin zorunlu olmadığı durumlar yaratır.
2. Güvenlik Açıklarını Giderme: Yazılımların ve işletim sistemlerinin güncel tutulması, saldırganların güvenlik açıklarını kullanarak sisteme sızmasını önler.
3. Antivirüs ve EDR (Uç Nokta Tespit ve Müdahale) Yazılımları: Gelişmiş güvenlik çözümleri, fidye zararlılarının sistemlere bulaşmasını engelleyebilir ve şüpheli etkinlikleri erken aşamada tespit edebilir.
4. Kullanıcı Eğitimleri: Phishing saldırılarına karşı farkındalık eğitimleri vermek, kullanıcıların tehlikeli e-postalar veya bağlantılara tıklamalarını önleyebilir.
5. RDP Güvenliği: Uzak masaüstü bağlantıları sıkı bir şekilde güvence altına alınmalı, güçlü şifreler kullanılmalı ve gerekirse bu bağlantılar kısıtlanmalıdır.

Dosyaların şifresi nasıl çözülür
Eğer fidye yazılımı sisteminize girip dosyalarınızı şifrelediyse, şifreleri kendi kendinize çözemezsiniz. Böyle bir durumda seçebileceğiniz iki yol var. Teslim olarak fidyeyi ödeyebilirsiniz fakat kesinlikle önermiyorum,

Diğer seçenek ise anti virüs yazılımı şirketlerinin sunmuş olduğu çözücüleri deneyebiliriz. noransom.kaspersky.com adresini ziyaret ederek sizin dosyalarınızı açabilecek ücretsiz bir şifre çözücü programı olup olmadığını kontrol etmenizi öneririm. Buradaki fidye yazılımı çözen araçlar tamamen ücretsizdir. Ancak maalesef tüm şifreleyicilerin çözümü bulunmamaktadır.

Sonuç

Fidye zararlıları, dijital dünyada hem bireyler hem de kuruluşlar için büyük bir tehdit oluşturmaktadır. Hem teknolojik hem de insan kaynaklı zayıflıkları hedef alarak etkili sonuçlar doğuran bu zararlı yazılımlara karşı alınacak önlemler, büyük kayıpları önleyebilir. Teknoloji her geçen gün gelişse de, saldırganlar da yeni yöntemler geliştirmeye devam etmektedir. Bu yüzden güncel güvenlik çözümleri ve stratejileri ile fidye zararlılarından korunmak, dijital güvenliğin ayrılmaz bir parçası olmalıdır.